درباره مدرک PMP «متخصص مدیریت پروژه» – قسمت اول

 مدرک PMP «متخصص مدیریت پروژه» توسط مؤسسه مدیریت پروژه آمریکا PMI صادر می شه و PMI یک موسسه مدیریت پروژه بین‌المللی هست که مقر اصلی‌اش در آمریکاست و شناخته شده‌ترین موسسه در زمینه مدیریت پروژه است و به جز PMP مدارک دیگه‌ای را هم صادر می‌کنه مانند PBA, ACP, RMP, PgMP, PfMP, SP که در پستهای بعدی به اونها هم می‌پردازیم.

مدرک PMP (Project Management Professional) معتبرترین، معروفترین، محبوب‌ترین و با ارزشترین مدرکیه که در زمینه مدیریت پروژه وجود داره (چه بعضی‌ها دوست داشته باشن یا نداشته باشن!).

تقریباً در اکثر کشورهای دنیا شناخته شده هست و نمایندگی داره. داشتن این مدرک برای افرادی که تو حوزه مدیریت پروژه کار می‌کنند (‌یعنی با پروژه ها سرو کار دارند) خیلی مهمه و امروزه بسیاری از سازمانهای برای دعوت برای مصاحبه شغلی مرتبط با پروژه، داشتن مدرک PMP و یا مدارک معادل آنرا شرط اولیه اعلام می‌کنند.
داشتن مدرک PMP «متخصص مدیریت پروژه» (Project Management Professional) نشون دهنده این هست که شما در زمینه مدیریت پروژه، حرفه ای هستید و دانش لازم برای کار در محیط‌های پروژه‌ای رو دارید. بنابراین این مدرک نه تنها منحصر به سطح مدیران پروژه نیست، بلکه تمامی افرادی که در پروژه‌ها نقشی دارند مانند سرپرست و کارشناسان دیسیپلین‌ها، کارشناسان و مدیران برنامه ریزی و کنترل پروژه، PMO، حتی مدیران حقوقی و مالی و قراردادی پروژه ها لازم هست با محتوای آموزشی دوره‌ها و تورهای آموزشی PMP آشنا باشند. بنابراین، هر کسی که تو حوزه مدیریت پروژه با هر عنوانی/سمتی کار می‌کنه می‌تونه این مدرک رو بگیره.

اهمیت و ارزش مدرک PMP «متخصص مدیریت پروژه»

برای اینکه ارزش این مدرک رو درک کنید می خوام از زوایای مختلف بررسی اش کنم.

مقایسه با مدارک دانشگاهی:

این مدرک یه مدرک حرفه‌ای هست و ارزش جایگاه خودش رو داره. اگه یه گشتی تو اینترنت بزنید می‌بینید خیلی از افراد این موضوع رو مطرح می‌کنند که مثلا MBA بگیرند یا PMP؟ واقعیت اینه که MBA یه مدرک آکامیک و دانشگاهی است و PMP یه مدرک حرفه‌ای. جایگاه این دو کاملا با هم متفاوت است. خیلی از جاها به مدارک حرفه‌ای ارزش بیشتری می‌دهند تا مدرک آکادمیک. علتش هم واضحه شما مدرک آکادمیک تون رو از دانشگاهی گرفتید که خیلی جاها ممکنه نشناسندش و همچنین مطالب ارائه شده هم ممکنه در اون رشته، همه جا یکسان نباشه ولی وقتی میگید PMP دارم یعنی از یه موسسه شناخته شده بین‌المللی مثل PMI مدرک رو گرفتید و همچنین برای گرفتن این مدرک بر اساس یک استاندارد مدیریت پروژه معتبر و شناخته شده واحد، مورد ارزیابی قرار گرفته‌اید. در واقع همه دارندگان PMP یک حداقل زبان مشترک در پروژه را دارند و این خیلی در ایجاد زبان و فهم مشترک در پروژه‌ها مهمه. چیزی که متأسفانه از نبودش در بسیاری پروژه‌ها رنج میبریم.

مقایسه با مباحث تئوریک دانشگاهی:

علت دیگه‌اش هم اینه که مباحث آکادمیک عموما قالب تئوریک داره و خیلی جاها عنوان میشه که شاید قابل پیاده‌سازی در عمل نباشه ولی استانداردهایی مانند PMBOK مجموعه‌ای از دانش، مهارتها و ابزارهایی هست که در صنایع مختلف تجربه شده و جواب مثبت پس داده. ضمناً استانداردهایی مانند PMBOK را افراد باتجربه که دستی بر آتش پروژه داشته و به قول معروف “خاک پروژه خورده‌اند” و “مو در مسیر پر دردسر پروژه‌ها سپید کرده (یا ریختن)” نوشتند نه صرفاً افرادی با تحصیلات دانشگاهی هرچند عالی که حتی سابقه مدیریت یک پروژه را هم نداشته‌اند.

جایگاه PMP در ایران 🇮🇷

طبق آمار منتشر شده از طرف خود PMI تا پایان سال 2021، بیش از 1.2 میلیون نفر در دنیا مدرک PMP را اخذ کردند که سهم ایران از این تعداد حدود 2000 نفر هست (افتخار آموزش بیش از نیمی از این عزیزان با شرکت راهبران رستاک هست).
خداروشکر، مدرک PMP در کشور عزیزمون ایران، روز به روز بیشتر خودش رو پیدا می‌کنه و تمایل شرکت‌ها و افرادی که در حوزه مدیریت پروژه کار می‌کنند به این مدرک بیشتر شده. فقط در سال 2020 حدود 400 نفر ایرانی مدرک PMP را دریافت کردند و این یعنی رشد حدود ۵۰٪ که رشد خیره کننده‌ای رو نشون میده (برای تمدید مدرک و ثبت PDU ها به این پست مراجعه کنید).
دیگه الان خیلی از شرکت‌های ایرانی وقتی تصمیم میگیرن مدیر پروژه استخدام کنند و یا فردی را در تیم پروژه‌اشون به کار بگیرند، داشتن مدرک PMP یه شرط مهم است و یا اینکه یه امتیاز محسوب میشه. حتی برخی از کارفرمایان در اسناد مناقصه شرط می گذارند که مدیر پروژه و یا نفرات کلیدی پروژه باید مدرک PMP داشته باشند.

جایگاه PMP برای افرادی که قصد مهاجرت دارند

PMP در خارج از کشور خیلی بیشتر از داخل ایران اعتبار داره و شناخته شده‌تر هست و جایگاه ویژه‌ای داره. در خیلی از کشورها محبوب‌ترین مدرک مدیریت پروژه است. خیلی از افرادی که قصد مهاجرت دارند سعی می‌کنند مدرک PMP رو بگیرند و یا خودشون رو برای گرفتن مدرک PMP آماده کنند. این هم دو علت داره:

1. تقریبا خیلی‌ها به من گفتن داشتن مدرک PMP در خارج از کشور برای پیدا کردن کار در شرکت‌های پروژه محور، خیلی مهمه و یه امتیاز مهم تلقی میشه. یادمه یکی از دوستام که برق می‌خوند و کانادا هست بهم گفت ۴-۵ ماهی دنبال کار می‌گشتم ولی کار پیدا نمی‌کردم ولی افرادی که PMP داشتند تو بازه ۱-۲ ماهه راحت کار پیدا می‌کردند. یه بار هم یادمه پتروناس نیرو جذب می‌کرد و افرادی بسیاری از ایران برای مصاحبه رفتند و فقط کسانی می‌تونستند از فیلتر اولیه رد بشوند که PMP داشتند. برای همین داشتن این مدرک برای افرادی که می‌خواهند مهاجرت کنند می‌تونه امتیاز مهمی باشه. واقعیت اینه که اون بحث اهمیت مدارک حرفه‌ای نسبت به آکادمیک اینجا خودش رو بیشتر نشون میده.
2. مورد دیگه هم اینکه غالباً حقوق افرادی که مدرک حرفه‌ای PMP را دارند طبق تحقیق PMI بیشتر از حقوق مدیران پروژه‌ای هست که این مدرک را ندارند. شکل (1) حدود حقوق سالانه مدیران پروژه دارای مدرک و بدون مدرک و اختلاف 25% بین آنها را در آمریکا نشون میده. جالب اینجاست که در شکل (2) نشان می دهد که این اختلاف در برخی کشورها مانند هند و افریقای جنوبی بیشتر از 25% هست.

یه توصیه هم هست و فقط مختص اونهایی که می‌خواهند مهاجرت کنند. افراد زیادی رو دیدم که قبل از مهاجرت کلاس‌ها رو اینجا گذروندند و بعد رفتند اونور امتحان دادند. حتی چندین مورد داشتیم که سفرشون رو به ایران جوری تنظیم کردند که کلاسهای PMBOK و آمادگی آزمون PMP رو شرکت کنند. علتش هم اینه که اونور آب برای شرکت تو آزمون یه دوره ۵ روز تعریف شده که قیمتش حدود ۱۵۰۰ دلار و یا بیشتر است. در حالیکه اینور شما یه دوره ۷ روزه بعلاوه یه دوره ۶ روزه می گذرونید با هزینه تقریبا نصف که شانس قبولی شما رو خیلی افزایش می ده. جالبه بدونید در حال حاضر و در دوران کرونا که بسیاری از دوره‌هامون را بصورت آنلاین برگزار میکنیم، حدود نیمی از متقاضیان ما ایرانیان عزیز خارج از کشور هستند.

مدرک PMP برای چه کسانی مناسب هست؟

خب فکر کنم به اندازه کافی بالا توضیح دادم. ولی برای تکمیل این قسمت و یه پاسخ روشن، باید بگم هر کسی که تو پروژه‌ها مشغوله و در شرکت‌های پروژه محور کار می‌کنه (اعم از مدیر پروژه، مدیر مهندسی، کارشناس کنترل پروژه،‌کارشناس سیویل و ….) اگر قصد پیشرفت داره و حتی اینکه دوست داره تا در جایگاه فعلی‌اش تقویت بشه، بهتره که مدرک PMP رو بگیره و اینکه برخی فکر می‌کنند این مدرک فقط برای مدیران پروژه و یا کارشناسان برنامه ریزی و کنترل پروژه است صرفا یک برداشت اشتباهه.

حتی برخی به اشتباه فکر می‌کنند این مدرک برای فارغ‌التحصیلان مهندسی صنایع خوبه! ولی باید باز هم تاکید کنم هر کسی که تو حوزه پروژه‌ها مشغوله، گرفتن این مدرک براش ارزشمنده. شاید به جرات بتونم بگم حدود ۲۰-۳۰ درصد استاندارد مربوطه به مفاهیمی هست که بچه‌های مهندس صنایع خونده اند در صورتیکه حدود ۸۰٪ مفاهیمی است که به کلیه اجزای پروژه ارتباط پیدا می کنه.

یه نکته مهم رو بگم: خیلی‌ها تو پروژه‌ها مدت طولانیه که دارند کار می‌کنند و تجربه زیادی کسب کردند. خب این دوره و مدرک چه کمکی ممکنه بهشون بکنه؟ PMBOK یک نظم ذهنی و تفکر سیستمی به این افراد میده و اتفاقاً موقع بررسی این استاندارد به نکاتی برخورد می‌کنند که تو دنیای واقعی تجربه اش کرده‌اند ولی توجه لازم رو بهش نداشته‌اند. PMBOK یه عینک متفاوت به شما می ده و کمکتون می کنه تا پدیده هایی که تو پروژه اتفاق می افته رو با عینک تفکر سیستمی، انتقادی و حل مسأله ببینید و چاره اندیشی کنید.

پیش نیاز اخذ مدرک PMP

افرادی که می‌خواهند در آزمون شرکت کنند باید یک سری شرایط داشته باشند که بهشون اشاره می کنم.

• سابقه کار: افرادی که قصد شرکت در آزمون دارند اگر مدرک لیسانس یا بالاتر داشته باشند باید ۳ سال سابقه کار مرتبط با مدیریت پروژه داشته باشند(افراد دارای دیپلم باید ۵ سال سابقه کار ارائه دهند). بعضی ها فکر می کنند که باید مدیر پروژه باشند، در صورتیکه صرفا کار مرتبط با مدیریت پروژه کفایت می کنه. و اینکه این سابقه کار باید تو زمینه های مختلف باشه (‌۵ گروه فرآیندی PMBOK) یعنی هم بحثهای برنامه ریزی هم اجرایی و هم نظارت و کنترل و … شما عنوان پروژه ای که در اون کار کردید رو اظهار می کنید و اینکه چه کارهایی رو انجام دادید.
• سابقه دوره آموزشی: برای پذیرش در آزمون شما باید حداقل ۳۵ ساعت دوره آموزشی مرتبط با مدیریت پروژه را گذرانده باشید. نیاز نیست که این دوره حتما با مؤسسات مورد تایید PMI گذرونده بشه و هیچ اجبار و مزیتی در این رابطه وجود نداره (‌حتی بعد از اخد مدرک هم جهت تمدید آن الزام نیست با موسسات مورد تایید PMI دوره بگذرونید). حتی گذروندن دوره به صورت مجازی هم کفایت می کنه.
• تسلط به زبان انگلیسی: خب این شرط جزء شروطی که PMI بیان بکنه نیست ولی با توجه به اینکه امتحان به زبان انگلیسی هست، باید تسلط مناسب به زبان انگلیسی داشته باشید. برخی فکر می‌کنند این تسلط باید به زبان تخصصی باشه، ولی واقعیت اینه که شما زبان تخصصی‌تون با شرکت در دوره تقویت میشه و اونی که مهمه اینه که زبان عمومی‌تون قوی باشه و این چیزی نیست که یکی دو ماه به دست بیاد پس اگر قصد شرکت تو آزمون دارید باید قبلش یه برنامه‌ای برای تقویت زبان انگلیسی‌تون بریزید. خب چگونه بفهمیم سطح زبانمون مناسبه؟ اگر تونستید وقتی یه جمله‌ای رو می خونید معنی‌اش رو هم همزمان درک کنید و دوباره برنگردید و برای ترجمه از اول بخونید اون وقت سطح زبانتون خوبه. در غیر اینصورت به احتمال زیاد تو امتحان نمی‌تونید به راحتی قبول شوید و یا اینکه با کمبود وقت مواجه می‌شوید.
• شرکت و قبولی در آزمون: آزمون PMP دارای 180 سوال و مدت زمان استاندارد 230 دقیقه هست که برای افرادی که زبان مادری‌شون زبان انگلیسی نباشه، میشه این زمان را به 405 دقیقه افزایش داد. پس نگران زمان نباشید!

📌نکته مهم: سوال‌های آزمون PMP سوال‌هایی وضعیتی است که شما رو تو موقعیت خاصی قرار میده و از شما می‌خواهد تا با استفاده از دانش‌تون بهترین گزینه رو انتخاب کنید. به این نوع سوالها Situational میگند و تقریبا با تغییرات آزمون در سال گذشته تعداد سوالهای از این مدل خیلی بیشتر شده و برای پاسخ دادن به این سوالها باید فهم عمیقی از مطالب و مفاهیم مدیریت پروژه داشته باشید و همچنین سوال رو به خوبی بفهمید و حفظ کردن مطالب استاندارد اصلاً فایده‌ای نداره. افرادی رو دیدم که سعی کردن مفاهیم PMBOK رو حفظ کنند و حتی دوبار هم آزمون رو دادند و متاسفانه قبول نشدند. پس این مسئله رو جدی بگیرید چون هزینه‌ای که برای دوره آموزشی و آزمون می‌کنید کم نیست!

در قسمت دوم “درباره مدرک PMP” میخوانیم چگونه برای PMP آماده بشوم؟